Veelgestelde vragen en antwoorden

Globaal houdt de beoogde nieuwbouw in:

• Een uitbreiding van de oppervlakte van het complex. Deze uitbreiding vindt plaats aan de noordwestzijde van de kliniek. De muren aan de zij- en achterkant worden doorgetrokken, zodat er een rechthoekig complex ontstaat.
• Een uitbreiding van het aantal behandelplaatsen. Er komen, na realisatie van de voorgenomen nieuwbouw, stapsgewijs 58 behandelplekken bij.
• Voordat er nieuwe patiënten op de behandelplekken worden opgenomen, worden er eerst zo’n 60 tot 70 extra behandelaren aangenomen. Pas als deze zijn aangenomen en ingewerkt, zullen er extra patiënten worden toegelaten.
• Er komen ruim voldoende extra parkeerplekken voor personeel en bezoekers.
• Ook de omliggende openbare ruimte wordt aangepakt.

Er zijn op dit moment nog geen vergaande, uitgewerkte plannen. Zo is er nog geen ontwerp voor de nieuwbouw opgesteld, zijn er nog geen tekeningen van gebouwen en zijn er nog geen vergunningen aangevraagd.
 

Er is op dit moment nog geen ontwerp voor de mogelijke uitbreiding. Er wordt gewerkt aan het opstellen van de uitvraag aan marktpartijen (aanbesteding). De verwachting is dat pas na de zomervakantie van 2022 kan worden gestart met het ontwerpen. Wij verwachten dat we eind 2022 de eerste schetsen kunnen tonen van een mogelijk ontwerp. Tegen die tijd worden buurtbewoners geïnformeerd en om een reactie gevraagd.

Om de beoogde uitbreiding van de kliniek mogelijk te maken is een bestemmingsplanwijziging nodig. Een aanvraag voor deze wijziging wordt bij de gemeente Almere ingediend. Eind maart, begin april 2022 ligt de bestemmingsplanwijziging ter inzage*: belanghebbenden kunnen dan hun zienswijzen indienen op de voorgenomen plannen.

In mei/juni volgt de nota van beantwoording: de gemeente geeft een reactie op alle zienswijzen.

Daarna neemt de gemeenteraad een besluit.

* Publicatie in het Gemeenteblad (gemeenteblad.almere.nl), de Staatscourant op www.officielebekendmakingen.nl en via de website van de Oostvaarderskliniek.

Op dit moment heeft het complex 176 plaatsen. Dit zijn 122 tbs-plaatsen en 24 plaatsen voor verslaafden met een andere strafrechtelijke titel (forensische verslavingskliniek, FVK). Daarnaast zijn binnen het complex 30 plaatsen bestemd voor het Pieter Baan Centrum (PBC). Er komen met de beoogde nieuwbouwplannen 58 tbs-plaatsen bij. In totaal zou het complex dan 234 plaatsen (180 tbs-plaatsen, 24 FVK en 30 PBC) krijgen.

De Oostvaarderskliniek is een relatief kleine tbs-kliniek in Nederland. Met de beoogde uitbreiding en een totaal aantal van 180 tbs-plaatsen wordt de Oostvaarderskliniek de vierde tbs-kliniek van Nederland qua intramurale tbs-capaciteit.

Pas als de beoogde verbouwing is afgerond en nieuw personeel is aangenomen en ingewerkt, komen de eerste nieuwe patiënten naar de kliniek. Dit zal op zijn vroegst zijn in 2026. Het aantal nieuwe patiënten wordt dan stapsgewijs opgebouwd. Wel komen al vanaf medio 2023 nieuwe patiënten in 12 zelfstandige wooneenheden. Deze wooneenheden worden najaar 2022 geplaatst en in eerste instantie gebruikt voor zogenaamde schuifcapaciteit in verband met noodzakelijke interne verbouwingen.

De beoogde nieuwbouw is voorzien als laagbouw, net als de bestaande woongebouwen in de kliniek. Dit heeft te maken met de architectuur van het gebouw en daarnaast waarborgen we zo ieders privacy. Patiënten en omwonenden kunnen niet bij elkaar naar binnen kijken. Als omwonende of parkbezoeker, zie je net als nu, de beveiligingsmuur rondom de kliniek.
 

Een deel van het groen moet plaatsmaken voor de nieuwbouw. Het Rijksvastgoedbedrijf, Staatsbosbeheer en de gemeente Almere maken een voorstel voor de inrichting van het openbare ruimte. We gaan met omwonenden in gesprek over de herinrichting, om hun input waar mogelijk mee te kunnen nemen.

Tijdens de informatiemarkt en de eerste themasessie zijn er diverse opmerkingen gemaakt over hoe de omwonenden het gebied rondom de kliniek zien en hoe zij dit bij een mogelijke uitbreiding aangepakt zouden willen zien. Om de input vanuit de omwonenden op een goede manier mee te nemen in de uitwerking is er een concept voor een landschappelijke inpassing opgesteld. Dit concept is in de tweede themasessie besproken. Op dit concept zijn vanuit de tweede themasessie nog een aantal aanvullende vragen/opmerkingen gekomen.
Het concept voor een landschappelijke inpassing zal met opmerkingen in de ontwerpfase verder worden meegenomen en nader uitgewerkt. Het concept landschappelijke inpassingsplan is hier terug te vinden.

De behoefte aan parkeren wordt opgelost op eigen terrein. Mochten de plannen doorgaan, wordt het aantal parkeerplekken uitgebreid, zodat er voldoende plekken zijn om in de parkeerdruk te voorzien. Daarnaast worden medewerkers en bezoekers van de kliniek actief gestimuleerd om gebruik te maken van het openbaar vervoer.

Om een indruk te krijgen van de benodigde extra plekken is er in september 2021 onderzoek gedaan naar het huidige gebruik van de parkeerplaats. Op verschillende dagen is gemeten hoeveel auto’s er op het parkeerterrein geparkeerd stonden. Deze metingen vonden plaats over de gehele dag om zo een goed beeld van de parkeerdruk te krijgen.

In totaal zijn er 257 parkeerplaatsen beschikbaar rondom de kliniek. Omdat de metingen ieder uur zijn gehouden is een mooi verloop van de bezetting over de dag te zien. Deze loopt vanaf het begin van de metingen op werkdagen (10.00 uur) op tot een piek om 14.00 uur. Daarna neemt de bezetting weer af, mede doordat de vroege dienst van medewerkers dan is afgelopen. Op zaterdag is eenzelfde lijn zichtbaar alleen is op die dag de bezetting beperkt. De maximale parkeerdruk (bezetting/capaciteit) bedraagt op dinsdag om 14.00 uur 84,4%. Daarmee lijkt er sprake van een acceptabele parkeersituatie, vooral omdat het op alle andere momenten rustiger is. Hierbij is ook rekening gehouden dat de metingen zijn gedaan tijdens een periode waar voor (beperkt) personeel een thuiswerk advies gelde (in verband met Covid).

De beoogde nieuwbouw vindt plaats buiten de muren van het huidige gebouw. Pas als alle werkzaamheden klaar zijn en de nieuwe muur helemaal gereed en dicht is, wordt de oude muur afgebroken. Hierdoor blijft ook tijdens de bouw de veiligheid goed geregeld. Mochten er vanuit de omwonenden toch signalen komen dat zij zich hierover zorgen maken, zijn wij 24 uur per dag bereikbaar via het algemene nummer van de kliniek: 088 - 071 3000.

De gemeente heeft een faciliterende rol en wil in beginsel haar maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. De gemeente is met de Oostvaarderskliniek en Dienst Justitiële Instellingen in gesprek en richt zich in het gesprek op de gevolgen van dit voornemen met speciale aandacht voor de veiligheid. Verder hecht de gemeente er zeer aan dat het gesprek met de omwonenden ordentelijk verloopt. Hier kunt u meer over lezen in deze raadsbrief.

Tijdens het proces van de beoogde uitbreidingsplannen worden buurtbewoners regelmatig geïnformeerd. Ook worden/zijn zij uitgenodigd om mee te denken over een aantal zaken.

In september 2021 is een informatiemarkt georganiseerd om met buurtbewoners in gesprek te gaan over de mogelijke uitbreidingsplannen. De daar verstrekte informatie en een verslag van de avonden zelf vindt u hier. Hier kunt u op ieder moment terecht om alle informatie over de beoogde uitbreidingsplannen zelf na te lezen.

Over enkele onderwerpen zijn tijdens de informatiemarkt veel reacties opgehaald: groen & openbare ruimte, parkeren & verkeer en veiligheid. Om deze reacties verder te verdiepen zijn we met een groep buurtbewoners eind 2021 en begin 2022 bij elkaar gekomen voor inhoudelijke themasessies.

Hieronder ziet u enkele punten van de ‘opbrengsten’ uit de themasessies, die worden meegenomen in het vervolgproces. Dit kan bijvoorbeeld in het schetsontwerp zijn of in acties die nu al door de Oostvaarderskliniek uitgevoerd kunnen worden. Ga voor meer informatie over de uitkomsten van de themasessies naar dit nieuwbericht.

Opbrengst groen, openbare ruimte & parkeren

• Groene buffer aanplanten om zicht op muur te beperken.
• Fiets- & wandelpad worden behouden.
• Parkeerplaats groen inrichten met groene buffer hele jaar rond.

Opbrengst verkeer

• Verkeersdruk in de wijk is hoog.
• Gemeente maakt komende jaren nieuw verkeersbeleid, ook voor Carl Barksweg.
• Rotonde op de provinciale weg wordt door de provincie aangepast.

Opbrengst veiligheid

• Verbeteren bereikbaarheid kliniek: oprichting meldpunt voor buurtbewoners.
• Initiatieven voor meer en beter contact tussen kliniek & buurt: volg website en social media.
• Vast gespreksonderwerp bij de omwonendencommissie.

In het vervolgproces informeren we via digitale nieuwsberichten over ontwikkelingen in de planvorming. Wilt u op de hoogte blijven? Meld u aan voor het digitale nieuwsbericht via info@oostvaarderskliniek.nl.

Dit najaar is een klankbordgroep gestart met buurtbewoners, die meedenken hoe we de buurt zo goed mogelijk kunnen betrekken tijdens het proces van het beoogde nieuwbouwtraject. Hebt u een vraag of suggestie, die u graag mee wilt geven? Dan kunt u die mailen naar info@oostvaarderskliniek.nl.

Daarnaast is de bestaande omwonendencommissie (ocstbs@gmail.com) geïnformeerd over en betrokken bij alle ontwikkelingen van de kliniek; dit is dus in een bredere context, dan alleen het uitbreidingsproces.

Dit was een veelgehoorde vraag op de informatiemarkten begin september 2021. Het Rijksvastgoedbedrijf, eigenaar van het complex, onderzoekt de mogelijkheden binnen de daarvoor geldende (wettelijke) kaders, samen met onder andere de Rijksbouwmeester en de Dienst Justitiële Inrichtingen.

Ook is de vraag meegenomen naar de themasessies die eind 2021, begin 2022 hebben plaatsgevonden. In het concept landschappelijke inpassing is geprobeerd de verschillende opmerkingen nu al een plek te geven.

De groencompensatie is een wettelijke verplichting, die nog moet worden ingevuld. Het stuk grond voor de mogelijke uitbreiding ligt volgens de Wet Natuurbescherming buiten de gemeentegrens. Dit betekent dat de compensatie ook buiten de gemeentegrens zal moeten plaats vinden. De compensatie dient wel binnen de Provincie Flevoland plaats te vinden. Op dit moment is er nog geen concreet voorstel voor een plek waar herplanting van het stuk bos, dat gecompenseerd moet worden. Hierover is het Rijksvastgoedbedrijf in overleg met Staatsbosbeheer en de Provincie.

Doorgaans wordt gezocht naar een locatie in de omgeving van het plangebied. Waarbij criteria om kwalitatieve natuur toe te voegen het uitgangspunt zijn: er wordt een locatie gezocht waar volwaardige natuur gerealiseerd kan worden, waar natuuroppervlakte vergroot kan worden en bij voorkeur aansluitend op een bestaand stuk natuur.

Door laag te bouwen, gelijk aan de huidige bebouwing, zorgen we voor het waarborgen van ieders privacy. Patiënten en omwonenden kunnen niet bij elkaar naar binnen kijken.
Tijdens de informatiemarkten van begin september 2021 zijn vragen gesteld over de verlichting van het complex. In de planuitwerking wordt onderzocht of hier iets aan gedaan kan worden.

Onderdeel van de aanvraag voor een bestemmingsplanwijziging bij de gemeente, is een verkeersonderzoek. Hierin wordt onderzocht of de omringende wegen de toekomstige verkeersdrukte aankunnen.

Bij de themasessies met omwonenden was één sessie gericht op het thema ‘verkeer’. Tijdens deze sessie hebben we buurtkennis opgehaald. Dit heeft ertoe geleid dat de gemeente gestart is met een onderzoek naar hoe de Carl Barksweg veiliger ingericht kan worden. Dit traject loopt los van de mogelijke uitbreiding van de Oostvaarderskliniek. Vragen over ontwikkelingen in Almere Buiten kunnen gesteld worden via het buiten@almere.nl of u kunt bellen met 14036.

• De instroom van nieuwe patiënten vindt pas plaats nadat voldoende nieuw personeel is geworven en opgeleid.
• De instroom van nieuwe patiënten vindt geleidelijk plaats, verspreid over een langere periode.
• Nieuwe patiënten gaan niet direct op verlof.
• Het aantal nieuwe verlofbewegingen neemt geleidelijk toe.

Verlof is een essentieel onderdeel van de tbs-behandeling. Tijdens het verlof kan de patiënt de geleerde vaardigheden buiten in de praktijk brengen. De medewerkers van de kliniek begeleiden hem daarbij. Het bewaken van de veiligheid heeft te allen tijde prioriteit. Verlof wordt daarom altijd heel zorgvuldig opgebouwd. Niet alle patiënten mogen op verlof. Wanneer het niet veilig geacht wordt, blijven patiënten binnen de kliniek.

Wanneer een tbs-gestelde toe is aan het zetten van verlofstappen, wordt er een uitgebreid toetsingsproces in werking gezet. Er wordt een verlofaanvraag opgesteld door het behandelend team, die eerst door een interne commissie wordt getoetst en na goedkeuring naar het Adviescollege Verloftoetsing tbs (AVT) gaat. Dit college brengt na uitgebreide toetsing van de aanvraag een advies uit aan de minister voor Rechtsbescherming, die uiteindelijk besluit of de tbs-gestelde op verlof mag.

Het verloftraject verloopt in vier fasen en begint altijd met beveiligd verlof. Na ieder verlofbeweging wordt er geëvalueerd en bij iedere nieuwe verlofstap wordt opnieuw het toetsingsproces doorlopen.

Wij zijn altijd bereikbaar indien u zich zorgen maakt over het gedrag van patiënten in de buurt. Als u zich zorgen maakt of twijfelt, kunt u contact opnemen met de kliniek via telefoonnummer 088 – 071 3000. Via dit telefoonnummer zijn wij altijd, 24 uur per dag, direct bereikbaar. Ook kunt u een e-mail sturen naar info@oostvaarderskliniek.nl.

Tijdens de themasessies over veiligheid is de behoefte van de buurt besproken voor het inrichten van een meldpunt voor vragen en zorgen vanuit de buurt. Dit meldpunt is in voorbereiding en zal medio april starten.

In 2011 is een tbs-afdeling beschikbaar gesteld aan Forensische Verslavingskliniek Basalt. Hier wordt specialistische behandeling geboden aan cliënten, die kampen met zowel verslavingsproblematiek als met delictgedrag. De expertise, die Basalt heeft op het gebied van verslavingsproblematiek is ook voor de tbs-behandeling zeer waardevol, aangezien een groot deel van de tbs-gestelden kampt met verslavingsproblematiek. We zien dat er veel behoefte is aan de specialistische zorg, die hier geleverd wordt. Er is landelijk ook een tekort aan zorgplaatsen voor forensisch psychiatrische verslavingszorg.

In 2018 is het Pieter Baan Centrum (PBC) verhuisd naar het complex aan de Carl Barksweg 3. Voor de observatie van verdachten is, net als voor de behandeling van tbs-gestelden, een gespecialiseerd gebouw nodig dat aan alle eisen voldoet. Bij de inhuizing van het PBC is dit deel van het complex aangepast aan de eisen, die aan de observatie van verdachten worden gesteld.

De afweging voor het gebruik, beheer en eventuele verbouwingen van rijksgebouwen ligt bij het Rijk. In dit geval bij het Rijksvastgoedbedrijf en bij de Dienst Justitiële Inrichtingen. Zij maken de afweging over het hoe, waar en waarom van eventuele uitbreidingen van een tbs-kliniek.

De Penitentiaire inrichting Almere is een gevangenis en deze is niet gebouwd als een tbs-kliniek. Dat betekent dat het gebouw in deze vorm niet geschikt is voor behandeling van tbs-patiënten. Het grootste verschil zit erin dat in een gevangenis geen ruimte is voor behandeling en therapie van tbs-patiënten. Ook aan de individuele huisvesting (cel/kamer) en verblijf van patiënten in een tbs-kliniek worden, in het kader van hun behandeling, andere eisen gesteld dan aan die van een gevangenis.

Om de gevangenis geschikt te maken voor tbs-plekken zou een heel grondige, kostbare verbouwing nodig zijn. Daarnaast zou het meer personeel vragen om, in plaats van op één locatie in de stad, op twee verschillende locaties tbs-behandelingen uit te voeren. De kosten voor het in gebruik nemen van de oude gevangenis staan niet in verhouding tot een uitbreiding van de bestaande locatie van de Oostvaarderskliniek.

Het aantal opleggingen van de tbs-maatregel door de rechter verloopt in golfbewegingen. Op basis van data worden berekeningen voor enkele jaren vooruit gedaan. Over langere perioden in de tijd is het aantal opleggingen moeilijk te voorspellen. Vanaf ongeveer 2008/2009 bleef het aantal opleggingen dalen en is later besloten het aantal ongebruikte behandelplekken te verminderen.

De afgelopen jaren stijgt het aantal tbs-opleggingen weer. Verwacht wordt dat deze stijging zal doorzetten en dat er de komende jaren meer specialistische behandelplaatsen nodig zijn in tbs-klinieken. Dit blijkt uit de jaarlijkse berekeningen van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum (WODC), het kennisinstituut van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Hierover leest u meer in deze brief aan de Tweede Kamer van juni 2021.

Zo sloot in 2014 tbs-kliniek Oldenkotte. Het pand is eind 2021 gekocht door Tactus Verslavingszorg. Ook de vraag naar plekken in de verslavingszorg is groot en daarom heeft Tactus een groter pand nodig.

Het tekort aan zorgpersoneel in Nederland is bekend. Ondanks dat tekort is het de Oostvaarderskliniek tot nu toe gelukt om het personeelsbestand op orde te krijgen en te houden. Het werven van goed gekwalificeerd personeel is een voortdurende inspanning voor de kliniek. Zonder personeel is een uitbreiding van patiënten niet goed mogelijk. Daarom geven we het werven van personeel ook in de toekomst de hoogste prioriteit; want geen personeel, dan geen opnames van nieuwe patiënten in de kliniek.

Staatsbosbeheer is zich bewust van het maatschappelijk belang van tbs-voorzieningen en heeft daarom ingestemd met de verkoop van de grond op deze locatie.
 

Begin januari heeft de Werkgroep Bewoners Stripheldenbuurt Uitbreiding TBS Nee een WOB-verzoek ingediend bij het Ministerie van Justitie & Veiligheid (lees: Dienst Justitiële Inrichtingen). WOB staat voor Wet Openbaarheid Bestuur en stelt de burger in staat documenten op te vragen bij de overheid over bestuurlijke aangelegenheden. In dit geval is er informatie opgevraagd over de overwegingen en besluitvorming over het hoe en waarom van de voorgenomen uitbreiding van de Oostvaarderskliniek mede in het licht van de beschikbaarheid van leegstaande gebouwen e.o.
Het Ministerie heeft het WOB-verzoek in behandeling genomen en zal volgens de geldende termijnen met een reactie komen.

De gemeente Almere heeft met het Ministerie van Justitie en Veiligheid afspraken gemaakt over extra politiecapaciteit. Almere kampt, net als veel andere gemeenten in Nederland, al langere tijd met een tekort aan politiecapaciteit.

De gemeente Almere neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid op verschillende manieren, zoals de uitbreiding van het AZC en de voorgenomen uitbreiding van de Oostvaarderskliniek. In een reactie hierbij zegt de gemeente Almere: “We zorgen voor veiligheid rond de kliniek en tegelijkertijd een mogelijke vernieuwende en betere oplossing voor de groeiende inzet van politie bij verwarde personen, huiselijk geweld en andere aan zorg gerelateerde taken. Zo realiseert de gemeente zowel een snel passende hulpverlening waar nodig en meer ruimte voor de politie voor waar zij vooral voor zijn.”

Als gevolg van een landelijke geldende aangifteplicht voor tbs-klinieken wordt er door de Oostvaarderskliniek een beroep gedaan op de politie-inzet. Dit betreft de administratieve afhandeling van aangiftes n.a.v. incidenten die binnen de kliniek plaatsvonden, zoals een handgemeen tussen patiënten onderling of agressie/bedreiging tegenover een medewerker. De kliniek is verplicht hiervan aangifte te doen. In 2019 zijn er 17 onderzoeken aangaande de Oostvaarderskliniek afgehandeld, in 2020 waren dit 24 onderzoeken.