Verlof en beëindiging tbs

Verlof is een noodzakelijk onderdeel van de behandeling van de patiënt. Zonder verlof is het niet mogelijk de patiënt voor te bereiden op een veilige en gefaseerde terugkeer in de samenleving of doorstroom naar een vervolginstelling met meer vrijheden.

Verlof wordt ingezet om de in de kliniek geleerde vaardigheden in de praktijk te brengen en om te toetsen hoe de patiënt reageert op prikkels die er in de kliniek niet zijn. Een patiënt krijgt pas verlof als er geen direct delictgevaar meer aanwezig is en als het past binnen zijn behandeling. In het verlofplan wordt beschreven wat de doelen zijn van het verlof.

Toekenning van verlof in 4 stappen

  1. De tbs-kliniek waarin de patiënt verblijft, schrijft een verlofaanvraag. Deze aanvraag wordt besproken in de interne verloftoetsingscommissie. Na deze intercollegiale toets stuurt de kliniek de verlofaanvraag naar de Verlofunit van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).
  2. De Verlofunit van DJI beoordeelt of de aanvraag voldoet aan de formele vereisten zoals vastgelegd in het Verloftoetsingskader Tbs. Als aan de vereisten is voldaan en de stukken compleet zijn, zendt de Verlofunit de aanvraag naar het Adviescollege Verloftoetsing Tbs. Als er stukken ontbreken, worden deze bij de tbs-kliniek opgevraagd.
  3. Het Adviescollege toetst de verlofaanvragen. Daarbij besteedt het college onder meer aandacht aan het indexdelict, de delictanalyse, de diagnostiek, het behandelplan dat de kliniek voor ogen heeft en de plaats van het verlof daarbinnen, de risicoanalyse en het risicomanagement. Het Adviescollege houdt een aanvraag aan, als er informatie ontbreekt die van belang is voor het verstrekken van een advies. Het Adviescollege motiveert haar adviezen aan de hand van de hiervoor genoemde onderwerpen en brengt advies uit aan de minister van Justitie en Veilgheid. Het advies van het college is positief of negatief. Het advies wordt aan het hoofd van de Verlofunit gestuurd die namens de minister de uiteindelijke beslissing neemt.
  4. De toets die het hoofd van de Verlofunit daarbij uitvoert, is een marginale. Het hoofd van de Verlofunit kan van een positief advies van het college afwijken. Daarvoor moet wel een motivatie gegeven worden. Als het hoofd van de Verlofunit negatief beslist na een positief advies van het college, is er sprake van een contraire beslissing. Een negatief advies van het adviescollege moet worden overgenomen.

Bovenstaande stappen worden voor iedere nieuwe fase in het verloftraject opnieuw doorlopen.

Veiligheid heeft prioriteit

Het bewaken van de veiligheid heeft te allen tijde prioriteit. Verlof wordt daarom altijd heel zorgvuldig opgebouwd. Niet alle patiënten mogen op verlof. Wanneer het niet veilig geacht wordt, blijven patiënten binnen de kliniek.

Verloftraject in 4 fases

1. (Beveiligd) begeleid verlof
Een patiënt start altijd met kortdurend begeleid verlof. In eerste instantie vindt er beveiligd verlof plaats. Dit betekent dat het verlof wordt begeleid door een beveiliger en een sociotherapeut. Als dat goed gaat, gaat de beveiliger niet meer mee. Het verlof vindt dan plaats onder begeleiding van twee sociotherapeuten. Gaat ook dat goed, dan wordt de begeleiding teruggebracht naar één sociotherapeut.

2. Onbegeleid verlof
Als het begeleid verlof goed is verlopen, kan onbegeleid verlof worden aangevraagd. Bij dit verlof vindt er geen begeleiding door personeel meer plaats. Het verlof kan één of meer dagen duren (inclusief één tot maximaal zes overnachtingen). De doelen van onbegeleid verlof zijn ruimer en gericht op het opdoen van werkervaring, het volgen van een opleiding en het opbouwen van een sociaal netwerk door familie en vrienden te bezoeken.

3. Transmuraal verlof
Bij een goed verloop van het onbegeleid verlof kan de volgende stap van de resocialisatie worden ingezet: transmuraal verlof. Dit houdt in dat de patiënt buiten de beveiligde zone van de tbs-kliniek gaat wonen. Dit extramurale verblijf kan een zelfstandige woning zijn of bijvoorbeeld een verblijf in een regionale instelling voor beschermd wonen (RIBW), een forensisch psychiatrische afdeling van een psychiatrische instelling (fpa) of een dependance van de kliniek. De kliniek blijft de patiënt op afstand begeleiden. Bij transmuraal verlof wordt een groot beroep gedaan op de zelfstandigheid en betrouwbaarheid van de patiënt.

4. Proefverlof
Als de patiënt de derde fase van het verloftraject goed heeft doorlopen, kan de tbs-kliniek proefverlof aanvragen. Proefverlof kan uiteindelijk leiden tot beëindiging van de tbs-maatregel. Bij proefverlof valt de patiënt nog steeds onder de verantwoordelijkheid van kliniek. Het toezicht wordt echter door de reclassering overgenomen. De kliniek blijft wel betrokken en eindverantwoordelijk voor de patiënt.

De overgang van de ene verlofvorm naar de andere is alleen mogelijk met een nieuwe machtiging na een nieuwe risicotaxatie. Bij onttrekking (niet op tijd terug) aan het verlof wordt de machtiging ingetrokken en moet een nieuwe aanvraag worden ingediend. 

Voorwaardelijke beëindiging
De rechter kan tot voorwaardelijke beëindiging van de tbs-maatregel besluiten. Op basis van een advies van de kliniek dient het Openbaar Ministerie een vordering ter verlening of voorwaardelijke beëindiging in. Als de verpleging voorwaardelijk wordt beëindigd, loopt de tbs-maatregel door. De rechter kan de verpleging ook voorwaardelijk beëindigen. Indien de voorwaarden worden geschonden, kan de patiënt weer worden opgenomen in de tbs-kliniek.

Wat zijn voorbeelden van verlofbewegingen vanuit de Oostvaarderskliniek?

  • Een rondje wandelen om de kliniek.
  • Boodschappen doen in de supermarkt in de wijk.
  • Winkelen in Almere Buiten/Almere Stad.
  • Dagbesteding/werkplek buiten de kliniek.
  • Bezoek aan familie.